Guzy gruczołu mlekowego u kotek

Średni wiek w momencie pojawienia się choroby wynosi 10-12 lat ^[6,7]. Głównym objawem klinicznym nowotworu gruczołu mlekowego jest obecność jednego lub wielu guzów. Częste jest równoczesne zajęcie prawej i lewej listwy mlecznej. Może być obecny obrzęk gruczołu, martwica lub owrzodzenie skóry. Z wyjątkiem zaawansowanych stadiów raka, ogólny stan zwierzęcia zwykle nie ulega pogorszeniu.

U kotek diagnostyka różnicowa obejmuje głównie rozrost gruczołu mlekowego, przyczyny pozamaciczne, takie jak guzy z komórek tucznych lub tłuszczaki, oraz tkankę tłuszczową.

Łagodne nowotwory gruczołu mlekowego mają ograniczone następstwa. Natomiast przerzuty z guzów złośliwych występują u 50-90% dotkniętych nimi zwierząt, prowadząc do rozprzestrzeniania się przerzutów poprzez układ limfatyczny, ale również drogą naczyń żylnych. Odnotowano występowanie przerzutów miejscowych w pachowych i pachwinowych węzłach chłonnych, w listwie mlecznej po stronie przeciwnej lub na skórze. Przerzuty odległe mogą rozwijać się w obrębie klatki piersiowej (80% przypadków), opisywano je również w wątrobie, śledzionie, nerkach, nadnerczach, mózgu i kościach. Przerzuty miejscowe zwykle występują przed przerzutami odległymi.

Nie ma możliwości odróżnienia łagodnych guzów gruczołu mlekowego od złośliwych na podstawie wyłącznie obserwacji klinicznej. Do ostatecznego rozpoznania konieczne jest badanie histopatologiczne guza po wykonanej mastektomii. Mimo mniejszej czułości można rozważyć także inne badania uzupełniające (np. analizę cytologiczną lub sonoelastografię).

Ze względu na wysoką częstość występowania nowotworów złośliwych u kotów, w każdym przypadku należy ocenić rozprzestrzenianie się choroby. Narządami, które należy zbadać, są węzły chłonne drenujące i narządy jamy klatki piersiowej. Zaleca się wykonanie tomografii komputerowej lub RTG klatki piersiowej w trzech projekcjach. Badanie cytologiczne regionalnych węzłów chłonnych jest pomocne w wykryciu nacieku nowotworowego w miejscach przerzutu nowotworu (czułość: 100%; swoistość: 96%).

U kotów głównymi czynnikami prognostycznymi w przypadku raków są: wielkość guza, zator w naczyniach limfatycznych, przerzuty miejscowe lub odległe, stopień zaawansowania klinicznego, typ i stopień złośliwości histologicznej oraz indeks mitotyczny ^{[3,4,10,11,13]} (tabela 1).

W prawie każdym przypadku mastektomia jest pierwszym etapem leczenia (tabela 2). Im wcześniejsze wykrycie guza i podjęcie leczenia, tym lepsze jest rokowanie. U kotek wycięcie chirurgiczne powinno obejmować całą dotkniętą nowotworem listwę mleczną, która to w całości powinna być przesłana do analizy histopatologicznej.

W przypadku inwazyjnego nowotworu złośliwego gruczołu mlekowego chemioterapia może przyczynić się do ograniczenia szerzenia się przerzutów i rozwoju zmian przerzutowych.

W zaawansowanych stadiach choroby nowotworowej należy wdrożyć środki paliatywne mające na celu poprawę komfortu życia zwierzęcia.

Tabela 1 - Główne czynniki prognostyczne raka gruczołu mlekowego u kotek ^[4,10,11,13].

Tabela 2 - Zalecane postępowanie terapeutyczne w przypadku złośliwych nowotworów gruczołu mlekowego u kotek

Piśmiennictwo:

1. Alvinerie M. Etude des effets indésirables des médicaments vétérinaires à base d’acétate de mégestrol utilisés dans le traitement des dermatites miliaires chez le chat. Rapport d’expertise de pharmacovigilance relatif à l’avis de la Commission Nationale de Pharmacovigilance Vétérinaire CNPV - 02 du 06/12/2005, 2005:27.

2. Boulay MM. Carcinomes mammaires in situ félins : définition immunohistochimique, caractéristiques et pronostic. Thèse vétérinaire Nantes 2014:256p.

3. Dagher E, Abadie J, Loussouarn D, Campone M, Nguyen F. Feline Invasive Mammary Carcinomas: Prognostic Value of Histological Grading. Vet Pathol 2019;56(5):660-670.

4. Giménez F, Hecht S, Craig LE, Legendre AM. Early detection, aggressive therapy: optimizing the management of feline mammary masses. J Feline Med Surg 2010;12(3):214-24.

5. Gloaguen T. Epidémiologie descriptive des tumeurs dans l'espèce féline : étude rétrospective dans un laboratoire d'anatomie pathologique vétérinaire (2000-2007). Thèse vétérinaire Nantes, 2009:204p.

6. Hayes HM, Milne KL, Mandell CP. Epidemiological features of feline mammary carcinoma. Vet Rec 1981;108:476-479.

7. Ito T, Kadosawa T, Mochizuki M, Matsunaga S, Nishimura R, Sasaki N. Prognosis of malignant mammary tumours in 53 cats. J Vet Med Sci 1996;58:723-726.

8. Misdorp   W,   Romijn   A,   Hart   AA.   Feline  mammary   tumors:   a   case-control   study   of   hormonal   factors.   Anticancer    Res 1991;11(5):1793-7.

9. Misdorp W. Progestagens and mammary tumors in dogs and cats. Acta Endocrinol (Copenh) 1991;125(suppl 1):27-31.

10. Morris J. Mammary tumours in the cat: size matters, so early intervention saves lives. J Feline Med Surg 2013;15(5):391-400.

11. Nguyen F, Ibisch C, Loussouarn D, Bertrand L, Pohu M, Morio F, et al. Spontaneous prognosis and immunophenotype of feline mammary carcinomas. World Veterinary Cancer Congress, Paris, France, 1-3 March 2012.

12. Overley B, Shofer FS Goldschmidt MH, Sherer D, Sorenmo KU. Association between ovariohysterectomy and feline mammary carcinoma. J Vet Intern Med 2005;19(4):560-563.

13. Zappulli V, Rasotto R, Caliari D, Mainenti M, Pena L, Goldschmidt MH, Kiupel M. Prognostic Evaluation of Feline Mammary Carcinomas: A Review of the Literature. Vet Pathol
2015 ;52(1) :46-60.