Diagnostyka nowotworów skóry u psów

Nowotwory skóry u psów są częstym powodem wizyt w gabinecie weterynaryjnym. Właściciele mogą zaobserwować zmiany w postaci guzków, zgrubień, owrzodzeń skóry lub też lekarze weterynarii mogą je wykryć podczas rutynowego badania, na przykład przy szczepieniu. Nie wszystkie nowotwory skóry mają charakter zmian złośliwych. Natomiast szacuje się, że 20-40% zmian skórnych u psów to nowotwory złośliwe. Najczęściej występującym nowotworem skóry u psów jest mastocytoma czyli guz z komórek tucznych. Postawienie rozpoznania ma kluczowe znaczenie przy wszystkich nowotworach, nie tylko skóry. Umożliwia to następnie wykonanie odpowiednich dodatkowych badań mających na celu określenie stopnia zaawansowania choroby nowotworowej, a co za tym idzie zalecenia odpowiedniego leczenia. Nowotwory złośliwe skóry często cechują się szybkim wzrostem, a w badaniu klinicznym często są nieprzesuwalne względem podłoża, owrzodziałe i słabo odgraniczone. Należy jednak pamiętać, że brak tych cech nie oznacza, że zmiana jest łagodna. Stąd do postawienia rozpoznania konieczna jest biopsja. Biopsję zmian skórnych lekarz weterynarii może wykonać na kilka sposobów.

Cytologia

Badanie cytologiczne polega na pobraniu komórek ze zmiany skórnej za pomocą cienkiej igły lub preparatów odciskowych bezpośrednio z użyciem szkiełka podstawowego (zdjęcie 1). Pobrane komórki umieszczane są na szkiełku, następnie barwione i oglądane pod mikroskopem (zdjęcie 2). Zaletą biopsji cienkoigłowej jest szybkość wykonania i otrzymania wyniku. Badanie to nie jest inwazyjne i często wykonywane bez znieczulenia. Analiza cytologiczna często jest w stanie rozróżnić pomiędzy procesem nowotworowym a procesem zapalnym. Dodatkowo, przy zmianach nowotworowych może również określić główny rodzaj wzrostu (nabłonkowy, mezenchymalny, okrągłokomórkowy), natomiast nie jest w stanie określić dokładnego podtypu komórek na podstawie ich pochodzenia. Na przykład badanie cytologiczne może sugerować mięsaka, natomiast do określenia pochodzenia i dokładnego podtypu mięsaka niezbędne jest badanie histopatologiczne. W przypadku guzów z komórek tucznych, biopsja cienkoigłowa z powodzeniem jest w stanie rozpoznać nowotwór w większości przypadków.

Zdjęcie 1

Badanie cytologiczne ma również swoje ograniczenia. W zależności od ilości i rodzaju pobranych komórek, mogą mieć one charakter niereprezentatywny wobec całości zmiany nowotworowej. Wówczas wynik może być niediagnostyczny lub fałszywie dodatni/ujemny. Wówczas konieczne jest pobranie wycinka tkanek do badania histopatologicznego.

Zdjęcie 2

Histopatologia

Badanie histopatologiczne polega na pobraniu fragmentu tkanki, który następnie jest utrwalany w formalinie, krojony, barwiony w laboratorium i poddany analizie patologicznej pod mikroskopem. Biopsję pobiera się zazwyczaj unikając części guza objętych martwicą bądź znacznym owrzodzeniem, często z pogranicza zmiany nowotworowej i normalnych tkanek. Proces pobierania próbek jest bardziej inwazyjny niż w przypadku cytologii. Wymaga sedacji bądź znieczulenia ogólnego pacjenta. Zaletą histopatologii w porównaniu do cytologii jest uzyskanie fragmentu tkanki aniżeli tylko pojedynczych komórek, co umożliwia bardziej precyzyjne postawienie rozpoznania i często dokładne określenie rodzaju nowotworu. Czasami w tym celu konieczne jest również wykonanie dodatkowych badań i/lub barwień pobranych tkanek. Ryzyko powikłań przy pobraniu biopsji jest niewielkie i uzależnione od techniki pobierania biopsji oraz umiejscowienia zmiany nowotworowej. Lekarz weterynarii może omówić ryzyko krwotoku i zakażenia rany przed przeprowadzeniem biopsji. Fragment tkanki przy nowotworach skóry można pobrać na kilka sposobów.

Trepanobiopsja polega na pobraniu fragmentu tkanki za pomocą trepanu (punch). Ta sama metoda pobierania biopsji stosowana jest często przy nowotworach w jamie ustnej. Pobrane fragmenty (zazwyczaj 2-3) wielkości 2-5mm umieszczane są w formalinie i następnie wysyłane do laboratorium w celu analizy. Na wynik zazwyczaj czeka się od kilku dni do dwóch tygodni.

Biopsja nacięciowa polega na chirurgicznym pobraniu fragmentu zmiany nowotworowej. Przy tej metodzie pobierane są większe fragmenty tkanek niż przy biopsji z użyciem trepanu. Biopsja nacięciowa częściej wykonywana jest przy większych zmianach, z pominięciem miejsc owrzodziałych lub objętych martwicą. Miejsce pobrania biopsji usuwane jest zazwyczaj podczas późniejszego usunięcia chirurgicznego nowotworu.

Biopsja wycięciowa polega na całkowitym wycięciu zmiany nowotworowej, bez marginesu tkanek w sąsiedztwie guza. Jest najrzadziej praktykowana przy zmianach nowotworowych ze względu na fakt, że w przypadku zmian złośliwych może mieć negatywne konsekwencje. Przy zmianach złośliwych resekcja powinna obejmować nie tylko samego guza ale również margines zdrowych tkanek po to, aby zapobiec wznowie. Jeśli guz nawróci, kolejny zabieg chirurgiczny jest utrudniony, czasem nawet niemożliwy. W niektórych przypadkach, na przykład u psów starszych z chorobami towarzyszącymi uniemożliwiającymi wielokrotne zabiegi wymagające znieczulenia lekarz weterynarii może zaproponować biopsję wycinającą przy nowotworze złośliwym w celu postawienia rozpoznania i w celu paliacji, szczególnie przy zmianach owrzodziałych i nadkażonych, powodujących dyskomfort pacjenta.