Kastracja dorosłych kocurów bez operacji

Metody hormonalne

U dorosłych kocurów stosowano progestyny, melatoninę i agonisty hormonu uwalniającego gonadotropinę (GnRH) ^{(1, 2)}. Progestyny i agonisty GnRH hamują przysadkowe uwalnianie hormonu folikulotropowego i luteinizującego (FSH i LH), natomiast melatonina zapobiega podwzgórzowemu uwalnianiu GnRH. Progestyny, takie jak octan chlormadinonu i octan delmadynonu, są skuteczne u kotów w dawce od 2,5 do 5,0 mg/kot/tydzień przez okres do kilku miesięcy, co zapobiega produkcji testosteronu i hamuje w ten sposób dojrzewanie plemników. Implant melatoniny opracowany do stosowania u owiec powoduje jedynie przejściowe obniżenie jakości nasienia w przypadku podawania go dorosłym kocurom.

Agonisty GnRH, takie jak deslorelina, są wprowadzane do obrotu w Europie jako implanty podskórne do stosowania u samców psów od ponad dekady ^(3,4). Ich pozaulotkowe stosowanie u kotów stało się dość popularne ze względu na znacznie dłuższy czas działania tych produktów u dorosłych kocurów, sięgający odpowiednio 15-22 i 25-28 miesięcy dla produktów o mocy 4,7 mg i 9,4 mg ^(5,6). W przeciwieństwie do progestyn, które blokują aktywność przysadki poprzez działanie ujemnego sprzężenia zwrotnego, agonisty GnRH powodują początkowo silną stymulację przysadkowego uwalniania LH i FSH z następującym w jego wyniku wzrostem produkcji testosteronu (znanym jako "zjawisko flare-up"), po którym następuje blokada funkcji przysadki. Chociaż krótkotrwały, taki wzrost produkcji androgenów u leczonych kotów tymczasowo poprawia jakość nasienia i płodność oraz może powodować wzrost libido, jak również nieznaczne pogorszenie usposobienia u nerwowych kotów, które czasami mogą stać się nawet umiarkowanie agresywne. Ta tymczasowa poprawa płodności wydłuża okres od leczenia do całkowitej bezpłodności, który w wyjątkowych przypadkach u niektórych kotów może osiągnąć 70 dni ⁽⁷⁾. Skuteczność desloreliny w kontrolowaniu rozrodu u dorosłych kocurów jest bardzo wysoka, przy czym u ponad 90% leczonych kotów osiąga się wyciszenie aktywności rozrodczej w ciągu 2-3 tygodni, a stan bezpłodności osiąga się w ciągu 35-45 dni ^(6,7). Długi czas działania desloreliny może stanowić problem dla kotów hodowlanych, ponieważ w większości ośrodków hodowli kotów utrzymywanie bezpłodności kota przez 2 lub 3 lata jest zbyt długim okresem. Z tego powodu hodowcy często wracają ze swoimi kotami z implantem zawierającym deslorelinę z prośbą o jego usunięcie, aby umożliwić szybsze wznowienie aktywności rozrodczej. Usunięcie takiego implantu jest łatwe do wykonania pod warunkiem, że implant został umieszczony w okolicy okołopępkowej. W oparciu o nasze wstępne obserwacje, odstęp pomiędzy usunięciem implantu 4,7 mg a wznowieniem aktywności rozrodczej u dorosłych kocurów leczonych przez 3, 6 lub 9 miesięcy wynosił około 3 tygodni. Usunięcie może być wykonane w lekkiej sedacji; implanty są zwykle znajdowane w miejscu implantacji lub 1-2 cm dalej. Należy uważać, aby ich nie ukruszyć, ponieważ im dłużej pozostają na miejscu, tym bardziej stają się podatne na kruszenie się.

Metody immunologiczne

Swoista szczepionka GnRH opracowana dla dzikich zwierząt była z umiarkowanym powodzeniem stosowana u kotów. Średni czas trwania niepłodności u kotów po podaniu pojedynczej iniekcji GonaCon wahał się od 5 miesięcy do ponad 5 lat. Jednakże u samców kotów ta sama szczepionka okazała się nieprzewidywalna, z wysokim odsetkiem przypadków braku odpowiedzi ⁽¹⁾.

Metody miejscowego unieczynnienia 

Podanie do jądra środków sklerotyzujących powoduje zapalenie jąder, co skutkuje osłabieniem spermatogenezy, a podanie ich do najądrzy blokuje transport plemników bez wpływu na spermatogenezę ⁽¹⁾. Substancjami chemicznymi stosowanymi w tym celu u kotów są chlorek wapnia i glukonian cynku. Żaden z tych dwóch środków nie był w stanie całkowicie wyeliminować gonadalnej produkcji testosteronu u leczonych kotów, ale całkowita bezpłodność i osłabienie samczych zachowań rozrodczych były zgłaszane po podaniu 20% roztworu chlorku wapnia lub po podaniu około 0,5 ml jednego z dwóch dostępnych na rynku produktów zawierających glukonian cynku. Podania diglukonianu chlorheksydyny do najądrzy były testowane u kotów i dały niejednoznaczne wyniki w odniesieniu do płodności, przy jednoczesnym utrzymaniu produkcji testosteronu na normalnym poziomie.

Piśmiennictwo:

1. Kutzler M, and Wood A. 2006. “Non-Surgical Methods of Contraception and Sterilization.” Theriogenology 66 (3): 514–25.

2. Romagnoli, S - 2015. “Progestins to Control Feline Reproduction: Historical Abuse of High Doses and Potentially Safe Use of Low Doses.” Journal of Feline Medicine and Surgery.

3. Goericke-Pesch S et al 2011. “Clinical Efficacy of a GnRH-Agonist Implant Containing 4.7 Mg Deslorelin, Suprelorin^®, Regarding Suppression of Reproductive Function in Tomcats.” Theriogenology.

4. Novotny, R et al. 2012. “Reversible Suppression of Sexual Activity in Tomcats with Deslorelin Implant.” Theriogenology.

5. Schäfer-Somi, S et al. 2014. “Suppression of Fertility in Pre-Pubertal Dogs and Cats.” Reproduction in Domestic Animals.

6. Romagnoli, S et al. 2019. “Length of Efficacy and Effect of Implant Location in Adult Tom Cats Treated with a 9.4 Mg Deslorelin Subcutaneous Implant.” Journal of Feline Medicine and Surgery.

7. Romagnoli S et al. - Semen quality and interval to sterility in tom cats treated with a 9.4 mg deslorelin implant. J Feline Med Surg. 2017 Feb;19(2):194-199. doi: 10.1177/1098612X15623985.